Toksyczność i chemia

Toksyczność to każda niekorzystna reakcja, wynikająca z kontaktu obcej substancji z organizmem. Toksyczność jest pożądana, gdy stosujemy ją do zwalczania wirusów, bakterii, grzybów i wszy, ponieważ ludzkie komórki mają pewne cechy wspólne z tymi mikroorganizmami. Dlatego nie jest zaskakujące, że niektóre z najpotężniejszych olejków o działaniu przeciwdrobnoustrojowym (np. eukaliptus, czosnek, cząber) wykazują w pewnym stopniu toksyczność wobec organizmu człowieka.

Za najbardziej toksyczne uważa się olejki eteryczne, które zazwyczaj zawierają wysoki procent ketonów i mogą być neurotoksyczne lub hepatotoksyczne (toksyczne dla wątroby), np. szałwia (Salvia officinalis), Mięta polej, Żywotnik zachodni (Thuya). Dwa ostatnie nie są powszechnie dostępne. Do stosunkowo nietoksycznych ketonów należą karwon, werbenon, jasmon. Potencjalnie toksyczne są tujony, kamfora, pinokamfon, izopinokamfon, pulegon. Większość olejków zawierających ketony nie jest powszechnie dostępna i należy je stosować z dużą ostrożnością.

Olejki eteryczne zawierające wysoki procent fenoli nie powinny być nakładane na skórę w postaci nierozcieńczonej, ponieważ mogą powodować podrażnienia. Najsilniejsze działanie drażniące ma karwakrol, podczas gdy tymol i eugenol są mniej drażniące.

Olejki eteryczne zawierające wysoki procent aldehydów mogą powodować nadwrażliwość i ryzyko toksyczności, a także utleniają się w kontakcie z powietrzem.

Olejki eteryczne zawierające wysoki procent alkoholi zazwyczaj nie są drażniące ani toksyczne, ale przy regularnym stosowaniu w kosmetykach i perfumach może wystąpić nadwrażliwość, np. na linalol i geraniol.

Olejki eteryczne zawierające wysoki procent eterów fenolowych i tlenków eterycznych należy stosować z dużą ostrożnością. Najbardziej toksyczne z nich to safrol, apiol, mirystycyna. Uważa się je za neurotoksyczne, hepatotoksyczne i potencjalnie rakotwórcze. Stosować należy je w małych dawkach, ale nigdy przez długi okres.

Olejki eteryczne zawierające wysoki procent monoterpenów są stosunkowo niestabilne i narażone na działanie powietrza, łatwo się utleniają, tworząc szkodliwe nadtlenki, które mogą podrażniać skórę.