Jesienna melancholia. Czy istnieje coś takiego jak „depresja sezonowa”?
Autor Milena Ivanova dnia
Jak pokonać zmęczenie, drażliwość, a nawet przygnębienie, które często pojawiają się wraz z nadejściem jesieni?
Autor: Milena Ivanova*, aromaterapeuta kliniczny z Instytutu Tradycyjnej Medycyny Ziołowej i Aromaterapii w Londynie, MIFPA
Rozmawiając z klientami o aromaterapii, stykam się z ich różnymi problemami. Początkowo każda historia wydaje się inna, ale z czasem zaczynam dostrzegać powtarzające się schematy. Coraz wyraźniej słychać w głosach ludzi narastający stres, zmęczenie, poczucie przeciążenia. Z niepokojem zauważam, że coraz więcej tych rozmów dotyczy problemów ze zdrowiem psychicznym – lęku, ataków paniki, smutku, przygnębienia czy depresji. To trudne, bo za każdą z tych emocji stoi prawdziwy człowiek, coraz bardziej zmęczony codziennością.
Statystyki w skali globalnej są niepokojące — liczba osób cierpiących na depresję rośnie w zastraszającym tempie. Według dorocznego raportu „The Mental State of the World” projektu Global Mind, opracowanego przez Sapien Labs, dramatyczny spadek dobrostanu psychicznego, obserwowany w latach 2019–2021 w czasie pandemii COVID-19, nadal się pogłębia i nie wykazuje oznak poprawy.
Zaczęłam więc szukać więcej informacji naukowych na ten temat i okazuje się, że to wszystko ma swoje wytłumaczenie. Wraz z nadejściem chłodniejszej pory roku dni stają się krótsze, światła jest mniej, a nastrój staje się bardziej przygaszony. Zjawisko to, znane jako sezonowe zaburzenie afektywne (z angielskiego: SAD), najczęściej diagnozuje się zimą u osób żyjących w chłodnym klimacie.
Być może właśnie dlatego 10 października obchodzimy Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego — dzień poświęcony globalnej edukacji, zwiększaniu świadomości i walce ze społecznym piętnem, które wciąż towarzyszy tematowi chorób psychicznym.
I pomyślałam sobie, że właśnie teraz jest doskonała okazja, by porozmawiać o zdrowiu psychicznym: o tym, jak radzić sobie ze stresem, depresją, zmęczeniem, brakiem energii i motywacji do nowych wyzwań.
Oczywiście w przypadku stanów klinicznych niezbędna jest pomoc specjalisty. Ale w codziennym życiu, przy łagodniejszych objawach, wiele możemy zrobić sami.
I zapewne nikogo nie zaskoczy, że swoje ważne miejsce ma tu aromaterapia. Olejki eteryczne posiadają udowodnione naukowo terapeutyczne właściwości, które wspierają emocjonalną równowagę i dobre samopoczucie. Wdychanie olejków poprzez inhalator i dyfuzor czy wcieranie poprzez masaż, mogą być ogromnym wsparciem.
Przeczytajcie w jaki sposób i przy pomocy jakich olejków można wpływać na emocje.
Emocja to energia w ruchu
Samo słowo emocja można przetłumaczyć jako „energia w ruchu”. Ta emocjonalna energia działa znacznie szybciej niż myśl. Na przywołanie wspomnienia poprzez obraz czy myśl potrzeba kilku sekund, czasem minut — zapach potrafi to zrobić w ułamku sekundy.
Zapomniane wspomnienia i stłumione emocje potrafią siać spustoszenie w naszym życiu i często stanowią główną przyczynę rozwoju depresji, lęków czy nieuzasadnionych obaw. Olejki eteryczne mogą pomóc uwolnić te emocje, tam, gdzie są przechowywane — w jedności „ciało–umysł”.
Uważa się, że węch jest nawet 10 000 razy bardziej precyzyjny niż pozostałe zmysły. Zapach dociera do mózgu szybciej niż obraz czy dźwięk. Nasze powonienie jest bezpośrednio związane z emocjami i zachowaniami, często zakorzenionymi już w dzieciństwie. To jedyny ze zmysłów, który łączy się bezpośrednio z układem limbicznym, częścią mózgu odpowiedzialną za emocje takie jak lęk, depresja, gniew czy radość.
Ponieważ układ limbiczny ściśle współpracuje z obszarami kontrolującymi tętno, ciśnienie krwi, oddech, pamięć, poziom stresu i równowagę hormonalną, olejki eteryczne mogą wywierać realny wpływ zarówno na ciało, jak i na psychikę.
Podczas wdychania olejku aromatyczne cząsteczki przemieszczają się do błony śluzowej nosa, gdzie są rejestrowane przez receptory węchowe. Następnie impulsy nerwowe trafiają do opuszki węchowej, a stamtąd do układu limbicznego, który często określa się mianem naszego centrum emocjonalnego.
Synergiczne działanie zapachów wpływa na wibracyjną energię komórek naszego ciała, wspierając proces uzdrawiania na wszystkich poziomach — fizycznym, emocjonalnym i duchowym.
Świat zapachów łączy nas z najgłębszą częścią samych siebie, tą, która zawsze rezonuje z poczuciem harmonii, zadowolenia i radości.
Cytrusy — niezrównane w pracy z emocjami
Wszystkie olejki eteryczne są wynikiem niezwykłej współpracy roślin ze światłem — to prawdziwy wyraz magii Matki Natury, która potrafi tworzyć „słoneczne baterie” życia. Szczególna rola światła widoczna jest w grupie cytrusów, gdzie olejki eteryczne magazynowane są głównie w zewnętrznej warstwie owoców — w ich skórce, bezpośrednio dotykanej przez promienie słońca.
Właśnie dlatego cytrusowe olejki eteryczne mają niezwykłą zdolność przywracania uśmiechu nawet w najbardziej pochmurne dni. Ich „słoneczna” natura sprawia, że szczególnie w krajach północnych aromaterapia staje się sposobem na poprawę nastroju w czasie długich, zimowych miesięcy.
Oto nasze rekomendacje olejków cytrusowych, które wspierają równowagę emocjonalną i dobre samopoczucie:
Bergamota (Citrus bergamia): Iskierki radości na zimową chandrę
To jeden z najsilniejszych naturalnych antydepresantów w aromaterapii. Działa odświeżająco, rozluźniająco, poprawia nastrój i przynosi lekkość. Już jedenoddech potrafi dosłownie „unieść w powietrze” ze szczęścia.
Warto jednak pamiętać, że bergamotka ma najwyższą fototoksyczność spośród cytrusów — nie należy stosować jej na skórę przez co najmniej 12 godzin przed ekspozycją na słońce.
Neroli (Citrus aurantium var. amara): Olejek dla serca i ducha
Olej neroli wspiera i stabilizuje emocje, pomaga przy zmęczeniu psychicznym, stresie i depresji. Poprawia nastrój, przynosi ukojenie w sytuacjach napięcia. Czasem wystarczy jedna kropla, by przywrócić spokój i obecność. Neroli szybko łagodzi silne, nagłe emocje, odżywia serce i pomaga odzyskać radość życia.
Ten olejek jest szczególnie polecany przy stanach lękowych lub obniżonym nastroju — rozluźnia, inspiruje i otwiera na duchową perspektywę.
Mandarynka (czerwona), bio (Citrus reticulata): Ulubiony zapach dzieci i dorosłych, którzy zachowali w sobie dziecko
Delikatny, pogodny aromat mandarynki rozświetla nastrój, wprowadza ciepło i poczucie bezpieczeństwa. Pomaga odnaleźć radość i optymizm, dodać naszym dniom codziennej lekkości i blasku.
Mandarynka ma niską fototoksyczność, ale mimo to zaleca się ostrożność przy stosowaniu na skórę.
Pomarańcza słodka albo czerwona (Citrus sinensis): Słoneczna energia i pozytywność
Olejki z pomarańczy niosą w sobie prawdziwą radość, świeżość i spokój. Pomaga osobom zmagającym się z przygnębieniem lub pesymizmem.
Aromat pomarańczy uspokaja, relaksuje i poprawia nastrój, a przy tym ułatwia spokojny sen.
Dzieci uwielbiają jego zapach, dlatego jest idealny do dyfuzora w pokoju dziecka — wnosi ciepło i pogodę ducha.
Wspiera także dorosłych: dodaje odwagi, energii i poczucia wewnętrznej siły, szczególnie w chwilach przeciążenia lub zniechęcenia.
Petitgrain bigarade (Citrus aurantium bergamia, bio): Cytrusowa lekkość z nutą elegancji
Jego delikatny, kwiatowo-zielony aromat uspokaja, łagodzi napięcie i poprawia nastrój, gdy czujemy się przytłoczeni. Działa relaksująco, odświeża i harmonizuje przestrzeń.
To także popularny składnik naturalnych perfum i wód toaletowych — jego subtelna, lekko gorzkawa nuta łączy w sobie znajome i egzotyczne tony.
Petitgrain ma również działanie antyseptyczne i odświeżające, co czyni go idealnym olejkiem do inhalacji lub dyfuzji w okresie jesienno-zimowym.
Warto wiedzieć!
Cytrusowe olejki eteryczne pozyskuje się metodą tłoczenia na zimno, dlatego mogą powodować fotouczulenie, w różnym stopniu, w zależności od rodzaju olejku i wrażliwości skóry. Objawia się ono zaczerwienieniem, przebarwieniami lub wysypką.
Dlatego przypominamy: nie należy stosować cytrusowych olejków eterycznych na skórę przez co najmniej 12 godzin przed ekspozycją na słońce!
Cytrusy należą również do najbardziej lotnych olejków, co oznacza, że ich zapach ulatnia się szybciej, a z powodu szybszej oksydacji mają krótszy okres trwałości po otwarciu (najczęściej do roku).
Ich ulotność można jednak zrównoważyć, łącząc je w synergie z innymi olejkami o głębszych, bazowych nutach i trwalszym aromacie.
Olejki, które wspierają równowagę psychiczną
Jej neuroregulujące i pobudzające właściwości czynią ją doskonałym olejkiem wspierającym połączenie umysłu i ciała. Pomaga podnieść na duchu, wzmacnia intuicję i wspiera układ nerwowy.
Bazylia to doskonały wybór w stanach przeciążenia psychicznego, zmęczenia i lęku, gdy potrzebna jest klarowność umysłu i energia do działania.
Kocanka włoska (Helichrysum italicum)
Olej z nieśmiertelnika stosuje się przy depresji, apatii, wyczerpaniu nerwowym i napięciu wywołanym stresem.
Na poziomie emocjonalnym stymuluje prawą półkulę mózgu, pobudza intuicję i kreatywność, a także pomaga uwalniać głęboko zakorzenione emocje, takie jak złość czy żal.
To również wspaniałe wsparcie dla osób zmagających się z zespołem stresu pourazowego (PTSD).
Palo Santo (Bursera graveolens)
Na poziomie emocjonalnym Palo Santo pomaga uwolnić lęk, smutek i poczucie bezsilności, przywracając zaufanie i spokój.
Na głębszym, duchowym poziomie wspiera medytację i harmonizuje subtelne energie, pomagając wznieść się ponad emocje i połączyć z wewnętrznym światłem.
To olejek, który uziemia umysł i przywraca spokój. Pomaga osobom cierpiącym na bezsenność, napięcie i stany depresyjne.
Wspiera odzyskanie równowagi emocjonalnej, łagodzi poczucie straty lub rozczarowania.
Stymuluje wydzielanie hormonów szczęścia – serotoniny i dopaminy – dzięki czemu uczucia lęku, smutku czy gniewu ustępują miejsca spokojowi i radości.
Jego ciepły, balsamiczny charakter ożywia serce i przywraca energię do życia, pomagając znów cieszyć się światem w pełni.
Ravintsara (Cinnamomum camphora cineoliferum)
To olejek o niezwykłej zdolności do tonizowania i jednoczesnego uspokajania układu nerwowego.
Szczególnie pomocny przy łagodnej depresji, stanach lękowych, napięciu nerwowym i emocjonalnym wypaleniu.
Pomaga uwolnić bolesne emocje i wewnętrzne blokady, które mogą utrudniać swobodny oddech i przepływ energii.
Ravintsara wnosi uczucia nadziei, radości i lekkości, a jej delikatny, świeży aromat zachęca do pozytywnego spojrzenia na życie.
Zdrowie psychiczne – nie mniej ważne niż fizyczne
Zdrowie psychiczne jest równie ważne jak zdrowie ciała, a bardzo często zaburzenia emocjonalne pociągają za sobą również problemy fizyczne.
Niestety, wciąż zbyt często temat zdrowia psychicznego pozostaje tabu – jako coś wstydliwego, o czym się nie mówi.
Dlatego tak ważne jest, by prosić o wsparcie, nawet w pozornie drobnych trudnościach dnia codziennego.
Krótka medytacja zapachowa z olejkiem eterycznym
Zanim rozpoczniesz medytację, pozwól intuicji wybrać olejek, z którym chcesz dziś pracować. Zaufaj sobie i swojemu wewnętrznemu przewodnictwu.
Usiądź w spokojnym miejscu.
Nałóż kilka kropli wybranego olejku na papierowy tester zapachowy lub chusteczkę.
Zamknij oczy i skup się przez chwilę na oddechu, by wyciszyć umysł.
Kiedy poczujesz spokój, zacznij powoli wdychać aromat olejku.
Pozwól, by zapach przeniknął zmysły i obserwuj, jak reaguje Twoje ciało i emocje.
Nie analizuj – po prostu bądź obecna/y tu i teraz, oddychaj i pozwól, by natura Cię prowadziła.
Moc olejku zadba o resztę – pomoże Ci uwolnić napięcia, oczyścić emocje i przywrócić równowagę.
Praktykuj tę medytację przez 5–10 minut, tak często, jak tego potrzebujesz.
Uśmiechaj się często – to najprostsza droga do zdrowia.
A gdy czujesz, że nie dajesz rady samodzielnie – nie wahaj się poprosić o pomoc. 💛
Tekst powstał w oparciu o fragmenty książki „Eseje o holistycznej aromaterapii” dr Malte Hozzla, założyciela Oshadhi.
Poznaj naszą selekcję aromatów, które przywracają uśmiech i równowagę. 🌿